Oddychając czystym powietrzem i delektując się spokojem, możecie zanurzyć się w Bieszczadzkie Torfowiska. Przyjemne spacery po drewnianych kładkach i obserwacja ptaków czy roślin to idealny sposób na oderwanie się od stresu i szarej codzienności.

Bieszczadzkie Torfowiska w Tarnawie.

Na pierwszy rzut oka bieszczadzkie torfowiska, nazywane również bagnami lub mokradłami, nie są zbyt atrakcyjne. Wilgotne, zarośnięte roślinnością trudno tu znaleźć miejsce do postawienia stopy. Jednak, dla przepadających za przyrodą, wyprawa na bieszczadzkie torfowiska to prawdziwa uczta dla zmysłów. Bogactwo flory i fauny sprawia, że to miejsce jest niezwykłe.

Zapraszam Was na Bieszczadzkie Torfowiska na końcu świata.

Dokładnie takie były moje odczucia na torfowisku. Początkowo nie byłam szczególnie zainteresowana, kiedy mąż chciał mnie tam zabrać. Ale kiedy dotarliśmy na miejsce…..

Wyobraźcie sobie przestrzeń, wszechogarniająca przestrzeń spowitą różnymi odcieniami zieleni i błękitu. A to wszystko na tle majaczących w oddali Połonin. Do tego cisza niczym nie zmącona bo akurat mieliśmy to szczęście, że nie było tam żywego ducha po sezonie. Było cudownie, po prostu iście wspaniale.

Dlatego jeśli zastanawiacie się jak przyjemnie spędzić czas w Bieszczadach, ale nie macie ochoty chodzić po połoninach, to mam dla Was tą właśnie świetną propozycję.

Kierunek… Bieszczadzki Worek i najpiękniejsze Bieszczadzkie Torfowisko!

Torfowisko Tarnawa to jedno z kilkunastu torfowisk na terenie Bieszczadów. To także jedno z kilku udostępnionych dla ruchu turystycznego. Już sama jego lokalizacja jest dość wyjątkowa, bo leży tuż przy granicy z Ukrainą, a dokładnie na terenie nieistniejącej już wsi Tarnawa Wyżna.

Torfowisko zajmuje obszar około 30 ha i podzielone jest na dwie części, które rozgranicza potok. Mniejsza część to około 6 hektarów i teren prawie bezleśny. Dwie części torfowiska oddziela mały potok i parking.

Co to jest Bieszczadzki Worek?

Bieszczadzki Worek to nieformalna nazwa określająca teren położony między pasmem polskich Bieszczadów Wysokich na zachodzie a granicą z Ukrainą na wschodzie i południu. Jest to polska część doliny górnego Sanu, od jego źródeł, aż po Tarnawę Niżną.

Jeśli szukacie spokoju, miejsc odludnych i urokliwych to powinniście odwiedzić dolinę Górnego Sanu. Tam poczujecie ten prawdziwy bieszczadzki klimat. W okresie PRL ten teren nie był dostępny dla ruchu turystycznego. Dlatego korzystajcie z możliwości bycia tam bez ograniczeń.

Już pierwszy krok przy zdobywaniu Bieszczadzkiego Worka stawiacie w miejscowości Stuposiany. Dalej macie Muczne, Tarnawę Niżną, Tarnawę Wyżną (Torfowisko Tarnawa), Bukowiec, Beniowa i Sianki. Same bieszczadzkie perełki.

Torfowisko Wysokie w Tarnawie.

Torfowisko Wysokie jest bardzo specyficznym, ale też nie do końca zbadanym zjawiskiem przyrodniczym. Powstaje na terenie bezodpływowym i stanowi zamknięty świat, zasilany tylko przez opady atmosferyczne. W takim właśnie środowisku wytwarzają się unikalne zespoły roślinne: żurawina, borówka brusznica, bagno zwyczajne, rosiczka okrągłolistna i najpopularniejsze mchy, wchłaniające ogromne ilości wody.

Charakterystyczną cechą torfowiska jest jego wzrastanie spowodowane naprzemienną dominacją, a w wyniku tego procesu tworzy się tzw „czapa”. Większe torfowisko znajduje się po drugiej stronie łąki, które jest oddzielone niewielkim potokiem i w znacznym stopniu pokryte sosnowym borem bagiennym.

W roku 1999 Bieszczadzki Park Narodowy powiększył swoje włości o tereny Doliny Górnego Sanu i nie dziwi mnie dlaczego zdecydowano się na taki krok. Jest tutaj pięknie, czarownie i klimatycznie. Zapraszam Was zatem na nieco inny, bieszczadzki spacer!

Z uwagi na fakt, że atrakcja znajduje się na obszarze Bieszczadzkiego Parku Narodowego, czeka Was opłata za wstęp. Możecie ją uiścić online lub w budce przy parkingu, w tym samym, w którym przyjdzie zapłacić również za parking.

Spacer po Bieszczadzkim Torfowisku.

Torfowisko Tarnawa mimo, że położone nieco z boku, poza utartymi szlakami, jest miejscem, które naprawdę musicie odwiedzić będąc w Bieszczadach. Często, gdy na szlaku na Tarnicę spacerują nieprzebrane tłumy turystów, to tutaj bywa pusto.

Obie kładki możecie bez problemu zwiedzać z dziećmi i z wózkami. Dzięki tym drewnianym kładkom zwiedzanie rezerwatu jest bardzo wygodne i dostępne dla wszystkich.

Większe torfowisko zajmuje obszar ponad 20 ha (znajduje się po lewej stronie parkingu), długość kładek wynosi około 1800 m. Mniejsze torfowisko zajmuje około 6 ha, kładki mają około 600 m długości.

Trasa jest urozmaicona, widoki są przednie, a wiele ciekawostek poznamy tu dzięki tablicom edukacyjnym. Dostępne są one na niewielkich drewnianych „książeczkach”. Szczególnie atrakcyjne wydają się być dla najmłodszych.

Zatem ruszajcie śmiało odkrywać uroki bieszczadzkiego worka.

Ile czasu spędzicie na torfowiskach?

Do przespacerowania jest łącznie 2,4 km. Na całość spaceru po tarnawskim torfowisku będziecie musieli zarezerwować sobie nieśpieszne 1,5 h.

Spaceruje się tędy nad wyraz przyjemnie. Nie wiadomo na co patrzeć bo wzrok ucieka co kilka chwil ku bieszczadzkim szczytom. Możecie stamtąd dojrzeć Halicz (1333 m n.p.m.), Wołowy Garb (1248 m n.p.m.), Krzemień (1335 m n.p.m.), czy też piękne Bukowe Berdo (1311 m n.p.m.). Ta część tarnawskiego torfowiska prowadzi przez bagienny bór sosnowy, gdzie czasem można dostrzec brzozę brodawkową.

Na końcu trasy znajduje się niewielka pętla, która zawróci Was w kierunku parkingu.

Ale to nie koniec, ponieważ czeka na Was druga cześć Torfowiska Tarnawa. Mimo, że mniejsza, to zaskakuje i pochłania nawet bardziej. Wystarczy, że przejdziecie na drugą stronę parkingu i już jesteście na właściwym szlaku.

Tutaj czarują białe kładki z poręczami, które bardzo ciekawie komponują się na zdjęciach. Ta część Torfowiska Tarnawa jest już praktycznie niezalesiona, zajmuje powierzchnię około 6 ha, a ścieżka ma 300 metrów w jedna stronę. Jeśli będziecie mieli szczęście, to dostrzeżecie derkacza, bekasa, czy też polującego zaskrońca.

Przy parkingu znajduje się wiata, gdzie zmęczeni wędrówką możecie przysiąść sobie i odpocząć.

Wracając samochodem w stronę Mucznego, możecie śmiało wstąpić do pokazowej zagrody żubrów, o której opowiadam Wam w osobnym artykule.

Co zobaczycie na bieszczadzkim torfowisku?

• Przejście przez bieszczadzkie torfowiska to prawdziwy raj dla botaników. Występują tu głównie mchy torfowce, ale też m.in. borówka bagienna, borówka brusznica, bażyna czarna, żurawina błotna, turzyca skąpokwiatowa, wełnianka pochwowata, bagno zwyczajne, modrzewnica zwyczajna i rosiczka okrągłolistna. W większym sektorze znajduje się również bagienny bór sosnowy z domieszką brzozy brodawkowatej oraz świerka.
• Można też tutaj podziwiać motyle (dostojka akwilonaris, modraszek bagniczek, szlaczkoń torfowiec), ważki – np. żagnica torfowa oraz specyficzne dla torfowisk chrząszcze – np. biegacz błyszczący.

• Torfowisko odwiedzają również ptaki: derkacze, bekasy, słonki oraz dzierzby – srokosz i gąsiorek. W miejscach podmokłych żyją zaskrońce, a na suchych kępach można zobaczyć żmiję zygzakowatą.
• Owoce torfowiskowe stanowią pożywienie dla licznych gryzoni oraz lisów.
• Miejsce jest atrakcyjne widokowo ponieważ roztacza się stąd piękny widok na Halicz i wzniesienie Wołowego Garbu. Z kładki na mniejszym torfowisku doskonale widać Kopę Bukowską Krzemień i Bukowe Berdo.

Torfowisko Tarnawa – jak tam dojechać?

Torfowisko Tarnawa jest jednym z kilkunastu torfowisk, które można odnaleźć w Bieszczadach. Znajduje się nieopodal granicy z Ukrainą, w Dolinie Górnego Sanu, pomiędzy wsiami Tarnawa Niżna a Bukowiec. Po sąsiedzku istniała tutaj niegdyś wieś Tarnawa Wyżna.

Jeśli nie wiecie jak dojechać na miejsce, to już wyjaśniam.

Na Torfowisko Tarnawa w Bieszczadach dojedziecie, skręcając z drogi 896 w Stuposianach na Muczne. Po około 7 kilometrach miniecie z prawej strony Zagrodę Pokazową Żubrów. Dalej małą miejscowość Muczne, z której prowadzi ciekawy szlak na Bukowe Berdo i do wieży widokowej na Jeleniowatym.

Stamtąd już dojedziecie do Tarnawy Niżnej. Tam już skręcacie w prawo na Bukowiec, mając po swojej lewej stronie Ukrainę. Po kilku kilometrach dotrzecie na parking znajdujący się po prawej stronie. Ze Stuposian na Torfowisko w Tarnawie jest niespełna 19 kilometrów. Niestety dojazd komunikacją publiczną jest niemożliwy. Po prostu nic tam nie jeździ. 

Pamiętajcie, że zasięg telefonii komórkowej umyka tutaj szybko i bardzo łatwo można wpaść w sieć ukraińską o znacznie większych stawkach.  

Przy torfowisku znajduje się parking na kilkanaście samochodów. Jeżeli przyjechaliście kamperem, to możecie tutaj oficjalnie zostać na noc. Jest również wiata z ławkami, opisana panorama bieszczadzkich szczytów oraz toitoi.

Koordynaty GPS parkingu przy Torfowisku Tarnawa:  49°06’39.4″N 22°49’48.9″E

Jeśli chodzi o opłaty to zawsze zawsze warto wcześniej sprawdzić stronę Bieszczadzkiego Parku Narodowego. 
Kasy biletowe: https://www.bdpn.pl/

Ciekawostki o bieszczadzkich torfowiskach.

• Torfowisko Tarnawa znajduje się na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego
• Długość trasy przez Torfowisko w Tarnawie wynosi 2,4 km
• Torfowiska eksploatowane były od bardzo dawna, pierwsze wzmianki o wykorzystaniu torfu w celach opałowych pochodzą z Wybrzeża Fryzyjskiego (Europa Północna) z I w. n.e.
• W Polsce wydobycie torfu rozpoczęto w końcu XVIII w.,  wzrastało ono aż do końca XIX w. Obecnie torf wykorzystuje się jako opał, nawóz, izolacja, kosmetyk oraz lek (kąpiele borowinowe).
• Tarnawskie torfowiska są torfowiskami typu wysokiego. Oznacza to, pokłady torfu wyniesione są poza otoczenie, a teren ten odcięty jest od wód gruntowych i zasilany jest tylko wodami opadowymi. Torfowisko wysokie powstaje na skutek narastania złoża torfowego ku górze. Torf powstaje z nierozłożonych szczątków roślinnych, np. pędów i liści obumarłych roślin.
• Pierwszą ochronę torfowisk uzyskano dzięki staraniom naukowców i badaczy bieszczadzkiej przyrody – prof. Adama Pałczyńskiego i prof. Zygmunta Denisiuka, powstało wówczas 6 rezerwatów bieszczadzkich torfowisk: Wołosate (w 1959 r, pow. 2 ha), Zakole (w 1971 r, pow. 5 ha), Tarnawa (w 1976 r, pow. 34 ha,), Litmirz” (w 1976 r., pow. 13 ha), Dźwiniacz” (w 1987 r, pow. 11 ha), Łokieć” (w 1987 r., pow. ok. 10 ha). Pomimo tej ochrony odwodniono tereny bezpośrednio przylegające do torfowisk co prowadziło do ich stopniowej degradacji.
• W Bieszczadach znajduje się kilkanaście torfowisk, kilka z nich jest udostępnionych do zwiedzania, oprócz Tarnawy Wyżnej, są to m.in. torfowiska Wołosate i Tarnawa Niżna (na ścieżce do Dźwiniacza Górnego).

• Kompleksowe działania rewitalizacji tych obszarów miały miejsce po objęciu ich ochroną Bieszczadzkiego Parku Narodowego w 1999 r.
• Warto również wspomnieć o pożarze, jaki miał miejsce na torfowisku w Tarnawie – w 1927 r. od iskier przejeżdżającej kolejki wąskotorowej doszło do jego zapalenia się, pożar trwał przez 5 lat.

Na ratunek torfowiskom.

W celu ratowania ekosystemu torfowisk prowadzi się szereg działań.

• tworzy się system zastawek na rowach melioracyjnych w celu powstania drobnych zbiorników wodnych i podniesienia poziom wód gruntowych,
• demontuje dreny odprowadzające wodę z otoczenia torfowiska,
• tworzy się oczka wodne, które stanowią system małej retencji,
• prowadzi się aktywną ochronę nieleśnych ekosystemów bagienno-torfowiskowych oraz koszenie i odkrzaczanie, w celu ograniczenia sukcesji wtórnej,
• tworzy się kompleksowy system monitorujący poziom wód gruntowych,
  prowadzi się monitoring flory, płazów i owadów, bobrów i stanu zachowania żeremi.

Dlaczego warto odwiedzić torfowisko w Tarnawie?

Bieszczadzkie torfowiska to niezwykłe miejsce, w którym natura ukazuje swoje najbardziej zaskakujące oblicze. Bogactwo flory i fauny, piękne krajobrazy i unikalne właściwości ekologiczne sprawiają, że jest to obszar warty ochrony i badań naukowych. Dlatego tak ważne jest, abyśmy odpowiedzialnie dbali o te torfowiska i szanowali ich wartość, tym samym umożliwiając przyszłych pokoleniom zachwyt i fascynację tym niepowtarzalnym miejscem.

Właśnie dlatego, zwiedzanie torfowisk jest tak fascynujące. Możemy tam zobaczyć unikalne rośliny torfowiskowe, takie jak bagnica, turzyca czy widłak. Występują tam również cenne gatunki ptaków, takie jak bąk, rycyk, czy derkacz, które są objęte ochroną. Dodatkowo, na torfowiskach można spotkać wiele nietypowych owadów i płazów, które są specjalistami w przystosowaniu do życia w takich warunkach.

Wizyta na bieszczadzkich torfowiskach w Tarnawie Wyżnej to nie tylko okazja do obserwowania przyrody, ale także możliwość nauczenia się o ważnych procesach, które zachodzą w ekosystemach. Możemy dowiedzieć się, jakie są konsekwencje odwadniania i eksploatacji torfowisk, które prowadzą do ich degradacji i zniszczenia. Możemy również poznać metody ochrony i przywracania torfowisk, które stosuje się w celu zminimalizowania negatywnego wpływu człowieka na te unikalne tereny.

Zwiedzanie torfowisk w Tarnawie Wyżnej to również okazja do odpoczynku i relaksu w miejscu, które jest oddalone od miejskiego zgiełku. Przebywając w otoczeniu przyrody, oddychając czystym powietrzem i delektując się spokojem, możemy zapomnieć o codziennych troskach i zregenerować swoje siły. Przyjemne spacery po drewnianych kładkach i obserwacja ptaków czy roślin to idealny sposób na oderwanie się od stresu i codziennych obowiązków.

Inne atrakcje w Bieszczadach i po sąsiedzku.

• Tajemnicza Solina
• Cudowne Źródełko w Zwierzyniu
• Kamieniołom w Bóbrce
• Kolejka gondolowa w Solinie
• Zwiedzanie wnętrza Zapory w Solinie
• Zwiedzanie Zapory w Myczkowcach
• Drezyny rowerowe w Uhercach Mineralnych.
• Klasztor w Zagórzu
• Bieszczadzka Kolejka Leśna
• Bieszczadzkie Anioły
• Serce Bieszczad i jego romantyczna historia
• Bieszczadzkie Retorty
• Siekierezada w Cisnej
• Chatka Puchatka
• Szlaki turystyczne w Bieszczadach.
• Żubry w Mucznem
• Torfowiska w Tarnawie
• Koncerty w Bieszczadach
• Muzeum Przyrodnicze Bieszczadzkiego Parku Narodowego
• Jezioro Myczkowieckie
• Wędkowanie w Jeziorze Solińskim
• Zamek Sobień
• Ruiny zamku Kamieniec
• Skansen w Sanoku